We vieren het pas als iedereen terug is

Johan van der Wal promoveert op Schylge in Tweede Wereldoorlog

“Was mijn vader geen zeeman geweest, dan zou ik misschien nog stopcontacten aanleggen”

Door Feije Wieringa

Bij het woord proefschrift denk je al snel aan een heel dik boek, veel vakjargon en de helft als notenapparaat in kleine lettertjes. Alleen het eerste is van toepassing op Johan van der Wal’s boek: het telt 456 pagina’s, vrij grote pagina’s zelfs, maar er staat geen letter jargon in. Behalve wanneer het noodzakelijk is en dan volgt de uitleg meteen. Het notenapparaat is bescheiden. Alle informatie staat in het boek.

‘We vieren het pas als iedereen terug is’ is weliswaar een proefschrift, maar Johan van der Wal is schrijver genoeg om het meteen in de vorm van een uiterst leesbaar, bij vlagen zelfs spannend - en dat is positief bedoeld - boek te gieten. Op 1 maart is de promotie een feit en mag Van der Wal zich doctor in de letteren noemen. Maar de kans dat zijn journalistieke instinct eronder zal lijden is ondenkbaar: hij gaat gewoon door met schrijven en elke Harlinger mag ’m bij zijn voornaam blijven noemen. “Ik blief een gewone ouwe seun. Gien kapsones”.
Hoewel Van der Wal een tot voor kort onbelicht stuk geschiedenis in al zijn facetten heeft blootgelegd en daarvoor heel terecht een bul in ontvangst mag nemen, blijft hij aan de weg timmeren. Niet alleen met kinderboeken en boeken over de maritieme geschiedenis - specialisme WO II - ook blijft hij verbonden aan ‘Weekblad Schuttevaer’, de krant voor de Nederlandse beroepsvaart, andere kranten en tijdschriften en uiteraard aan de ‘Harlinger Courant’. Onder de naam Johan van der Wal: “Ik vind het natuurlijk prachtig dat ik me straks doctor mag gaan noemen. Dat is geen ijdelheid, het is de bekroning op mijn werk, en dus ook op mijn passie. Een betere motivatie om gewoon door te gaan, kan ik niet bedenken”.

“Titel aangereikt”
Eerst iets over het boek. Fysiek heb je wel iets in handen. Een stevige paperback, ontroerende cover, de titel is een vondst en, ook belangrijk, het valt niet na de eerste keer lezen uit elkaar. Mooie bladspiegel, duidelijk afstekende letters en kwaliteitspapier waarop ook het zwart-wit fotomateriaal (spaarzaam maar effectief gebruikt) de tand van de tijd kan doorstaan. Want ‘We vieren het pas als iedereen terug is’ kun je het best omschrijven als ‘geschiedenis voor het nageslacht’. “Die titel is me aangereikt. Had het graag zelf bedacht, maar het is een uitspraak van huisarts David Smit, tijdens de oorlogsjaren verzetsleider op Terschelling. Je kunt het als een soort hommage aan hem beschouwen”.
Het boek bestaat uit drie delen, die naadloos in elkaar overvloeien. Het begint met de beschrijving van het ontstaan en de evolutie van het waddengebied. Kort en krachtig schetst Van der Wal zowel de geografische veranderingen die hebben geleid tot het wad zoals we dat nu kennen, als de sociaal-culturele ontwikkelingen die de bewoners van in feite de héle Noordzeekust, tot en met die van Denemarken, doormaakten. Hij tekent een dynamisch proces dat, ondanks de grote onderlinge verbondenheid, leidde tot een pluriform leefklimaat. Alle eilanden zijn stukken land in zee. Maar deze eilanden (er zijn er meer dan 50) hebben bijna net zoveel met elkaar gemeen als ze van elkaar verschillen. Veel aandacht heeft de schrijver voor eilander talen, gewoonten en identiteit. Van der Wal: “Het gaat zelfs zover dat er op de eilanden zelf soms sprake is van verschillende culturen. Alle Terschellingers zijn Terschellinger voor wie er niet woont. Maar een West-Terschellinger is op het eiland heel wat anders dan iemand die om Oost woont”.

Isolatie
Het tweede deel dekt de ondertitel. Daarin gaat Van der Wal heel uitgebreid in op wat zich tijdens de Tweede Wereldoorlog op Terschelling afspeelde. “Daarvoor heb ik heel veel bronnenonderzoek gedaan. Prachtig werk: oude archieven uitpluizen en van onder het stof de herinneringen aan het leven van destijds naar boven halen. Mijn vrouw Annie heeft me daarbij geholpen, want als ik het in mijn eentje had moeten doen was ik nu nog bezig. Als de badgasten lekker op het strand lagen te zonnen, zweetten wij in duistere kelders met registers en documenten. Eigenlijk is dat leuker dan op het strand liggen. Maar ook vermoeiender. Toch kom je soms dingen tegen die je tot tranen toe roeren. Zo vond ik bij het NIOD in Amsterdam de handtekening van mijn moeder onder kwitanties van de Zeemanspot, het illegale fonds waarmee in de oorlog zeemansvrouwen financieel werden ondersteund. En opeens zijn die kwitanties dan een stukje tastbaar leven uit een vervlogen. tijd”.
In het bijzonder verwijst Van der Wal naar de nalatenschap van Atte Hibma, in de oorlogsjaren veearts en voedselcommissaris op het eiland. Uit het boek komt Hibma naar voren als een omstreden man. Hij werkte vaak nauw samen met de Duitse bezetters. Dat is hem kwalijk genomen, maar er staat tegenover dat hij ook een sterk medegevoel had voor de Terschellinger bevolking. Dankzij hem hoefde tijdens zijn commissariaat geen enkele Terschellinger in Duitsland te werken. Misschien zou je het ‘pragmatische collaboratie’ kunnen noemen. Van der Wal: “Besef dat er op zeker moment 2.200 Duitsers op Terschelling waren en de bevolking telde iets meer dan 3.000 zielen. Met elkaar geïsoleerd op een eiland. Dan ben je tot elkaar veroordeeld. Op een eiland gelden andere wetten dan op het vasteland. Je kon er in die tijd niet af zonder Duitse toestemming. Er vormde zich een gemeenschap van geven en nemen en leven en laten leven. De Duitsers hebben het de eilanders niet al te lastig gemaakt, op wat uitzonderingen na. Andersom gebeurde hetzelfde”.

Eilandergevoel
Deze tweede sectie is voor het grote publiek het makkelijkst toegankelijk. Veel levens en levensverhalen passeren de revue. Er wordt een levendig beeld getekend van het reilen en zeilen op een eiland dat in minder roerige tijden al tot de verbeelding spreekt: waarom zou Terschelling anders zoveel toeristen trekken? In oorlogstijd werd als nooit tevoren een beroep gedaan op het ‘eilandergevoel’, zoals Boudewijn Buch dat ooit omschreef, evenals Van der Wal dat nu doet. Dat valt niet uit te leggen. Daarvoor moet je een tijdje op een eiland zijn geweest. Of je leest ‘We vieren het pas als iedereen terug is’.
Officieel was de oorlog voorbij op 5 mei 1945, in Harlingen kwam de bevrijding al op 17 april. Voor Terschelling lag dat iets anders: pas op 29 mei 1945 arriveerde het eerste bataljon Britten. Zoiets hoort ook bij het ‘eilandergevoel’.
In het derde deel staat niet Terschelling centraal, maar de gebeurtenissen rond de Nederlandse koopvaardij voor, tijdens en na de oorlog. Maar die historie is onlosmakelijk met het eiland verbonden. Terschelling leeft nu hoofdzakelijk van het toerisme. Maar tot ver in de vorige eeuw leverde het eiland talloze zeelieden, zowel aan de vissersvloot als aan koopvaardij en marine. Ook waren Terschellingers en andere eilanders bekend met de walvisvaart. Het heeft geen haar gescheeld of ‘Moby Dick’ was niet door Herman Melville, maar door Hidde Catsz van Ameland geschreven…

In het voorwoord schrijf je dat je vader vooral een verteller was. Zit het in de genen?

“Nou, hij was zeeman en geen schrijver. Maar hij kon vertellen als de beste. Hij maakte in 1940 een reisje dat zes weken zou duren. Het werden zes jaar. En hij vertelde veel, maar over die ene reis was hij zwijgzaam. Achteraf begreep ik waarom. Zijn schip werd getorpedeerd. In de Caribische zee, door een U-boot. Omdat de bemanning sliep en moeilijk wakker werd, heeft een aantal bemanningsleden het niet overleefd. Anderen werden voor hun leven verminkt. Dat is bij hem gaan knagen, denk ik. Ik was een typisch zeemanskind. Opgevoed door ‘Moeke’, die bevriend was met andere zeemansvrouwen en zo belandde ik tussen de zeemanskinderen. Wel Harlinger, maar toch binnen een eigen cultuurtje”.

Je werkt al jaren als maritiem en ‘gewoon’ journalist, bij dag- en weekbladen en tijdschriften. Nu schrijf je boeken en is er ook nog een proefschrift van formaat. Is dat ambitie?

“Niet als je daarmee wilt suggereren dat ik een beroemde schrijver wil worden. Daar hebben we genoeg van en ik lees ze graag. Het is eigenlijk vanzelf zo gelopen. Ben begonnen met een opleiding in de elektrotechniek. Heb ik ook even in gewerkt. Daarna wilde ik wat anders. Ging ’s avonds studeren, eerst HAVO, daarna Nederlands. Komt waarschijnlijk omdat ik altijd een soort passie voor lezen heb gehad. Ik houd van Vestdijk, Slauerhoff en dat ontwikkelde zich dóór, van de klassiekers tot de moderne, vooral Amerikaanse literatuur. Ik merkte dat ik wel wat talent had om te schrijven. Veel freelance-werk gedaan. Ben eigenlijk begonnen met stukjes samen met Nico Tinga. Dat was nog niet voor de HC, maar voor een huis-aan-huis blad van de Waddenvereniging. We schrijven 1980. Van het één kwam het ander. Ik kwam als voorlichter bij de Waddenvereniging terecht. Daar heb ik veel geleerd. Veel brochures en boeken geschreven, scenario’s en films gemaakt. Toen ging het wel echt de natte kant op. Het eerste boek was ook voor de Waddenvereniging: ‘Kustlandschap met 50 eilanden’. Later werkte ik voor wat toen nog de kabelkrant was, van Wout Gerstel”.

En toen werd je fulltime schrijver

“Ik werd door uitgeverij Kluitman benaderd om een kinderboek te schrijven. Dat lag me wel en ik heb er een aantal gemaakt, waarmee ik niet wereldberoemd werd, maar die wel goed verkochten. Dat vormde een mooie basis om zelfstandig te werken. Ik schrijf nog steeds kinderboeken, maar nu voor m’n plezier. Schrijven werd een tweede natuur. Door de familiehistorie was ik betrokken bij de geschiedenis van de koopvaardij. En daar valt nog veel over te schrijven. Die koopvaardij is zo onderbelicht na de oorlog. Door mijn vader voel ik me er erg mee verbonden, ook al heb ik zelf nooit gevaren”.

Je vader vertelde niet alles, begreep je later?

“Nee. Als het om oorlogshandelingen ging, bleef hij gesloten. Hij vertelde wel dat in 1943 zijn schip werd getorpedeerd. Pas later begreep ik wat voor horror dat geweest is. Mannen moesten voor hun leven zwemmen, tussen de haaien. Sommigen verdronken, anderen werden gepakt door een haai. Maart 1943, Caribische zee. Ik heb de scheepsverklaring van de oudste overlevend officier hier liggen. Die verhalen en het willen weten wat erachter steekt. We, een groep zeemanskinderen, probeerden hier in Harlingen een monument te krijgen voor ‘hen die in de oorlog op zee zijn gebleven’. Tot 1995 stuitte dat op weerstand vanuit de gemeente. Maar toen het erdoor was, dankzij het Centraal Comité ’40 – ’45, kwam de vraag: “Johan, wil jij even uitzoeken wat de namen zijn en hoe het allemaal precies in elkaar stak?” Geen eenvoudige klus. Maar het werd de opstap naar de publicatie die nu voor je ligt. Het eerste boek over deze materie kwam uit in 1995: ‘Gebleven. Harlinger zeelieden tijdens WO II’. Veel in archieven gespeurd, veel logboeken en registers bestudeerd en met heel veel mensen gepraat. In 1997 kwam het tweede boek: ‘De ondergang van de Simon Bolivar’. Het schip dat in 1939 door de Duitsers tot zinken is gebracht en waarop mijn vader ooit twee reizen maakte. Zijn collega en stadgenoot Hendrik Ruygh kwam bij de ramp om het leven. Organisch kwam het verzoek om de geschiedenis van Terschelling tijdens de oorlogsdagen vast te leggen. Dat werd ‘Zij zijn niet waarlijk dood’. En zo kwam van het één het ander”.

Hoe het exact was moeten de mensen maar in je boek lezen, het leest tenslotte als een trein - maar je maakt veel toespelingen op wat Boudewijn Buch ooit omschreef als het ‘eilandergevoel’.

“Sterker nog: ik beschrijf dat tot in detail. Eilanders kijken anders naar de wereld dan vastelanders. Van oudsher hebben ze leren laveren tussen behoud en uitbreiding van de eigen cultuur. Een eiland betekent in zekere zin isolatie. Maar aan de andere kant is een eiland ook een grensgebied waar culturen, zeevaart, handel enz. met elkaar samenvallen. Nu is toerisme de grootste inkomstenbron (we hebben het over Terschelling), vroeger waren dat scheepvaart, visserij en akkerbouw. Eilanden kennen hun eigen dynamiek. Omgaan met zichzelf en de buitenwereld is wat anders dan alleen omgaan met de buitenwereld. Je kunt zelfs eilander worden. Een eiland betekent niet per definitie een gesloten gemeenschap. Wie een jaar zijn schoorsteen op het eiland laat roken en voldoet aan zijn burenplicht - wat dat betekent leest u in het eerste deel van het boek - mag zich eilander noemen. Dat zegt wel wat over de tolerantie en het pragmatisme”.

Pragmatisme: het speelt een grote rol in je boek.

“Pragmatisch denken is inherent aan de eilandcultuur. In de stellingen bij het proefschrift schrijf ik het gunstige verkiezingsresultaat van de NSB in 1935 onder meer toe aan het feit dat veel Terschellingers destijds goede ervaringen hadden met de visserij op Duitse loggers. Ik denk dat de eilanders dat hele gedoe eerder als een maritiem, dan als een politiek gebeuren zagen. En tijdens de oorlog overleven op het eiland was natuurlijk onmogelijk als je je openlijk uitsprak tegen de Duitse bezetters. Meer dan 2000 soldaten en ruim 3000 eilandbewoners moesten het met elkaar zien te rooien. Niemand kwam erop of eraf, zonder directe toestemming van de bezetter. Het was een soort leven-en-laten-leven-strategie. Ik durf niet te zeggen dat het moediger had gekund. En met 40 maritieme slachtoffers tijdens de oorlog heeft Terschelling bewezen zeker niet laf te zijn geweest. Zo’n groot aantal Duitsers, op zó’n relatief kleine groep eilanders had vooral te maken met de strategische ligging van de waddeneilanden. Een deel van de Atlantik Wall, Hitler’s ambitieuze, maar tot falen gedoemde plan, om via een muur van beton, radarposten en soldaten een invasie te voorkomen. Die radarantenne heeft maar een paar jaar gewerkt. Maar wanneer hij werkte was het bereik op z’n gunstigst wèl 2000 km. Dat soort dingen moest goed worden beschermd …”

Nog een paar laatste vragen: wat adviseer je een aspirant promovendus?

“Nou, doe wat anders dan Terschelling, want dat heb ik al gedaan. Lees je in, onderzoek, publiceer en bouw een netwerk op van betrouwbare contacten. Sta dicht bij je onderwerp. Ik kreeg het onderwerp, klinkt wat cynisch maar zo bedoel ik het niet, bijna cadeau. Anderen raadden me aan om contact op te nemen met de Rijksuniversiteit Groningen. Dat heb ik gedaan. Onder het motto: ‘baat het niet, schaadt het niet’. Maar weet wel wat je je daarmee op de hals haalt. Hard werken dus. En het leuke is: ik heb nooit de ambitie gehad om wetenschapper te worden. Was mijn vader geen zeeman geweest, dan zou ik misschien nog stopcontacten aanleggen. Wat best leuk werk was, daar niet van. Maar het feit dat je publicaties het goed doen en goed worden ontvangen door publiek en geleerden is wel zo’n beetje het hoogste dat een schrijver kan bereiken. Denk ik”.

Wat blijft er over voor Johan van der Wal?

“Nog heel veel. Ik blijf gewoon schrijven. Mijn vakgebied is nog lang niet uitgeput. Elke dag komt er immers meer geschiedenis bij. Nee, ik heb geen grote plannen. Gewoon doen wat ik altijd al doe: heel veel lezen en heel veel schrijven. Ondertussen lekker naar de Brandaris luisteren, en zo nu en dan heerlijk naar The Doors, Bach en nog veel meer. Ik heb net een biografie over Jim Morrison gelezen. Wilde jongen was dat. Maar briljant. Ik was ooit bij een concert, maar toen was hij er net even niet. Trek daaruit maar de les: zorg dat je niet aan je succes ten onder gaat en doe gewoon waar je goed in bent”.

Rest nog te vertellen dat bij de promotiecommissie ook Marc Chavannes is gevoegd. Chavannes was in zijn NRC-periode één van de beste journalisten van het land en draagt die kennis als hoogleraar nu over aan de nieuwe generatie. Johan van der Wal had het slechter kunnen treffen. Maar hij blijft gewoon doen waar hij goed in is.

‘We vieren het pas als iedereen terug is. Terschelling in de Tweede Wereldoorlog’. Proefschrift Johan van der Wal. Uitgave: Van Wijnen, Franeker. ISBN 90-5194-2989. Prijs: 49,50 euro.

Philosopher Stones, “ondergrondse” psychedelica.

Sinds Ab Klink de verkoop van paddo's aan banden heeft gelegd, is het voor iemand die de psychedelische ervaring eens wil ondergaan een stukje moeilijker gemaakt om aan het nodige materiaal te komen, maar onmogelijk is het gelukkig niet. Om te beginnen kun je in het seizoen zelf in elke wei waar schapen lopen kaalkopjes plukken. Zorg er wel voor dat je ze goed kunt determineren -daar zijn handleidingen voor en anders vraag je het aan een ervaren psychonaut- want hoewel ze makkelijk zijn te herkennen loop je de kans een zwam te plukken die erop lijkt, maar ondertussen een giftige look-a-like is. Dat risico lopen natuurlijk ook de liefhebbers van de niet hallucinogene paddenstoelen. Met het plukken is niks mis, als je maar weet wat je doet. Ervaren liefhebbers kun je wel vertrouwen, maar om zelf in het wilde weg met een zwart-wit geprint handleidinkje van het internet het veld in trekken om paddo's te verzamelen is nou niet bepaald de meest verstandige optie. Gelukkig zijn er ook nog andere manieren.

Omdat het circuit van ervaren psychonauten een behoorlijk ons kent ons netwerk is, is er altijd wel iemand die een voorraadje van het een en ander heeft liggen. Als je met dat netwerk bekend bent, heb je natuurlijk geen behoefte meer aan handleidingen of andere info. Legaal of illegaal, psychedelica zijn er gewoon en alleen door een verbod zijn ze natuurlijk niet verdwenen.

Wat nog wel te krijgen is in veel smartshops zijn de zogenaamde truffels. Meestal gaan ze in hoeveelheden van zo'n 8 gram over de toonbank. Net zoals in paddo's is de werkzame stof in truffels psylocybine. Het enige verschil met gewone 'paddo's' is dat truffels geen paddenstoelen in de ware zin des woords zijn. Ze groeien namelijk niet boven-, maar ondergronds en behoren dus nog tot het mycelium, het onderaardse netwerk van de paddestoel. Voor de wet is dat een belangrijk verschil, voor de werking gelukkig niet. Het voordeel is dat truffels nog met een bijsluiter worden verkocht, waarop belangrijke info staat, die je bij paddo's uit het illegale circuit helaas niet krijgt meegeleverd. Daarom hier in het kort iets over de werking. Voor het geval je geen bijsluiter bij de hand hebt...

Als je nog nooit een psychedelische ervaring hebt gehad moet met truffels evenzeer uitkijken als met paddo's. Niet omdat truffels toxisch zijn, zoals door tegenstanders wel wordt beweerd-overdoseringen zijn vrijwel onmogelijk- maar omdat de effecten bijzonder onvoorspelbaar zijn. Zeker een eerste keer, wanneer je volstrekt niet weet wat je te wachten staat, kun je behoorlijk in paniek raken. Denk maar aan het effect van een behoorlijke hoeveelheid spacecake, maar dan nog stukken heftiger. Mensen die wel eens skyhigh of superstoned zijn geweest, schrikken doorgaans minder van de effecten van psilocybine dan trippers die meteen in het diepe springen...Wil je geen full-blown trip, maar een milde ervaring, dan is het simpel: neem niet de hele dosering maar een klein deel ervan. In plaats van 8 gram neem je bijvoorbeeld 2 gram. Je kunt altijd later nog wat meer eten. Meestal zijn de effecten dan vergelijkbaar met die van supergoede wiet. Vaak krijg je een lachkick, je tijdsbesef raakt in de war en alles wat je hoort, voelt en ziet wordt heftiger. Een advies waaraan je je zeker moet houden: trip, zeker de eerste keer, nooit in je eentje maar zorg ervoor dat je in gezelschap bent van mensen die begrijpen wat een psychedelische ervaring is. Alleen die kunnen je gerust stellen als je in paniek raakt. Overigens hoef je helemaal niet in paniek te raken, maar omdat alle gevoelens worden versterkt moet je er nadrukkelijk rekening mee houden dat dat net zo goed voor angst geldt. Zorg er ook voor dat je in een vertrouwde omgeving bent en combineer truffels nooit met alcohol of andere drugs. Een goede joint erbij kan geen kwaad, vaak maakt dat de ervaring zelfs prettiger. Sfeer en muziek zijn ook heel belangrijk. Muziek die je niet goed vindt wordt afschuwelijk tijdens een trip, maar het omgekeerde geldt gelukkig ook.

Wil je een heftiger ervaring begin dan met de helft van een normale dosis. Meestal beland je dan in een behoorlijke trip. En als je je zeker genoeg voelt, neem je gewoon de hele portie. Waar je wel rekening mee moet houden is dat de sterkte van dosis tot dosis kan verschillen. We hebben het over natuurproducten en niet over chemische middelen waarbij met micro-grammen wordt gewerkt. Wat betreft de daadwerkelijke risico's hebben we even op internet gekeken:

“Het Coördinatiepunt Assessment en Monitoring nieuwe drugs (CAM) is een overheidsorgaan dat bestaat uit topfunctionarissen van alle overheidsinstanties die met drugs te maken hebben en experts op het gebied van drugs. Het CAM adviseert de overheid over nieuwe drugs. Het CAM heeft in 2000 een risicoschatting gemaakt. De conclusie van het CAM was dat er geen reden was om paddo's te verbieden:

Gezondheid individu: geen risico
Volksgezondheid/samenleving: gering risico
Openbare orde en veiligheid: gering risico
Criminele betrokkenheid: geen risico

Werkgroep Smartshops

De minister van Volksgezondheid gaf in 2000 opnieuw dezelfde opdracht aan een nieuwe werkgroep, ditmaal met meer aandacht voor de paddo. De werkgroep smarthops had niet veel toe te voegen aan de conclusie van het CAM en schreef hierover: “De werkgroep concludeert dat er een discrepantie bestaat tussen de risico’s van paddo’s en het thans volgens de rechter van toepassing zijnde regime (lijst 1 Opiumwet).

Psilocine Onderzoek

In 2004 hebben het Heffter Research Center en het psychiatrisch ziekenhuis te Zürich een onderzoek gedaan naar de schadelijkheid van psilocine, een actieve stof in paddo's. Dit onderzoek toont aan dat psilocine niet schadelijk is voor het lichaam.”

Al met al is deze info behoorlijk geruststellend. De move van Ab Klink was nogal voorbarig, maar is vermoedelijk niet meer terug te draaien. In ieder geval is de uitspraak dat truffels en paddo's directe schade aan de gezondheid toebrengen hiermee naar het rijk der fabelen verwezen. Door desinformatie wordt de paniek alleen maar groter en als er ongelukken gebeuren met psychedelica is dat meestal het gevolg van paniek en niet van toxiciteit.
Toch moet je altijd voorzichtig zijn en zeker geen psylocybine gebruiken als je psychische problemen hebt zoals depressies of aanleg voor psychoses. Ook niet doen wanneer je extreem angstig of onzeker bent.

Naast truffels kun je via het internet of in sommige smarthops ook nog de zogenaamde grow-kits aanschaffen, waarmee je je eigen paddo's opkweekt. Je hebt de keus uit verschillende soorten. Lees je vooraf goed in, zowel wat het kweken als het gebruik betreft. Kweken is niet echt moeilijk, maar het vereist wel een behoorlijke nauwgezetheid en aandacht. Als het lukt, dan heb je wat aan zo'n kit, want voor een paar tientjes krijg je heel veel paddo's. Meer dan je nodig hebt, want in de praktijk zul je merken dat achter mekaar doortrippen onmogelijk is en dat incidenteel gebruik juist de prettigste effecten geeft. Goede handleidingen vind je in de boeken van Laery, McKenna, Plomp en Hellinga en ook het boek “Roes” van Hafiz Bouazza, pas nog in dit blad besproken, is een must voor iedereen die in psychedelica is geïnteresseerd. En natuurlijk het internet. Have fun en hou het hoofd koel!

Feije Wieringa (zie ook www.softsecrets.uk

Ons soort Verrader

Een thriller die er mag wezen!


John Le Carre

Uitgave: Luitingh

Toen de koude oorlog voorbij was beweerden boze tongen dat het vermoedelijk afgelopen was met de carriere van John Le Carre, de onbetwiste meester van de spionage thriller. Niets bleek minder waar. Hij gooide het gewoon over een andere boeg en maakte thrillers over moderne mondiale problemen zoals de medicijnen maffia in het verfilmde De Toegewijde Tuinier. Zijn meest recente boek is Ons soort Verrader. Een ingenieuze constructie -het verhaal is in een heel aparte stijl geschreven- over de macht van de Russische oligarchie. Een, naar eigen zeggen spijtoptant, biedt een niets vermoedend Brits echtpaar aan om over te lopen naar de Engelsen en de witwas routes bloot te leggen. Hij stelt als eis dat zijn merkwaardige familie mee mag naar Engeland. Wat volgt is een sinister spel tussen een Brits echtpaar, een onbetrouwbare Rus en een staat van oorlog tussen de Britse regering en de Britse geheime diensten. Ieder dient een eigen belang. De plot komt aan als een donderslag. Zelden zo'n gemene opzet als onderwerp van een boek onder ogen gehad. En het lijkt nog niet eens ver van de realiteit te staan want Le Carre was ooit lid van MI 5 of 6.. Vertaler Rob van Moppes (excellent) mailde me: “Ik moet je gelijk geven... Le Carré is steeds beter gaan schrijven... Tegenwoordig wordt er gul gestrooid met de term "Literaire thriller" maar Le Carré is een van de weinige auteurs die die pretentie echt waar maakt... “ Zo is het maar net.

F.W.