We moeten van god los....en ook van allah en anderen

Volgens de fundamentalistische gelovigen is alles wat er in die verzameling boeken en brieven die samen de bijbel vormt, en ze houvast geeft in het leven, wáár. Elke letter. Nou zul je denken: wat voor boodschap heb ik nou aan zulke scherpslijpers? Die vind je toch voornamelijk in het achterland van Amerika? Dat is waar, maar ze zijn daar wél met heel veel en bovendien heeft de achterban van de heer hier inmiddels ook weer stevige grond onder de voeten…En hoe zit het eigenlijk met de scheiding tussen kerk en staat?

Christenvoormannen

Het CDA is sinds mensenheugenis de spil van elke regering, de koningin is van hervormde huize, de heer Balkenende is een blueprint van dé gereformeerde, net als zijn discipel Rouvoet. De bijbelse moraal mag zich dus goed vertegenwoordigd weten in de bestuurlijke kringen. Officieel is er in dit land scheiding tussen kerk en staat, maar er zijn de laatste jaren zoveel -in de ogen van de gods woordvoerders- verwerpelijke zaken teruggeschroefd, dan wel verboden, dat je haast zou denken dat de broeders en zusters de belangen van andersdenkenden een beetje aan de laars hebben gelapt. De lezers van dit blad, die praktiseren, zijn zowaar gecriminaliseerd, want opeens ging 't licht branden bij de hebt-uw-naasten-lief-gelijk-uzelve- prekende christenvoormannen: Die vermaledijde coffeeshops moeten dicht! Daar, en nergens anders vinden we de bron van alle kwaad. Je zou bijna denken dat geloven de domheid bevordert, want er is toch geen weldenkend mens te vinden die echt meent dat het verbieden van cannabis ook maar iets toevoegt aan het oplossen van de echte problemen? Het probleem met veel gelovigen, is dat zij weliswaar hersenen hebben, en die ook weten te gebruiken, maar dat er zoveel inventiviteit in hun schijnheiligheid gaat zitten, dat een en ander uit balans is geraakt.

Porno

Schijnheiligheid komt voor bij bijna alle mensen. Maar bij de christelijke en islamitische medemens is de mate waarin de hypocrisie floreert gewoon ontstellend. Ik durf te stellen dat iedereen die er prat op gaat een goed gelovige te zijn, een even zo goede hypocriet is. Je moet wel, anders zou je moeten leven als een asceet. En hebben jullie de indruk dat de gemiddelde gelovigen zich als asceten gedragen?
Nou, dan maar wat voorbeelden. Elke christen heeft geleerd dat een kameel eerder door het oog van een naald kruipt, dan dat een rijkaard het hemelse koninkrijk mag betreden. Zijn er nou opmerkelijk veel minder topverdieners onder de kerkgangers? Het tegendeel is eerder waar: Nog niet zo lang geleden moest je van christelijke huize zijn om een topfunctie bij een van de grote banken te bezetten. Zo'n bank was dan op zijn beurt ook gevestigd op een bijbels fundament. AMRO was katholiek, ABN christelijk en de RABO, ach dat waren een stel boeren en die waren sowieso vaak al reli en recht in de leer. Die laatstgenoemde bank heeft misschien wel gehoord van naastenliefde, maar voor dieren geldt die liefde zeker niet. Als goedgelovigen zijn het juist RABO en z'n klanten die er geen been in zien om grote biofokkerijen te exploiteren of dieren op andere manieren als industrieel product te benaderen. Dierenliefde is iets waar ze binnen dit soort kringen niks mee hebben, al moeten de dieronvriendelijke daden wel wat gekuist gebracht worden. Koeien die aan mond en klauwzeer lijden worden niet massaal afgeslacht, maar preventief geruimd. Hypocriet klinkt vaak mooier dan realistisch. God(?)schrijft het toch zelf in Genesis: “...en vervult de aarde, en onderwerpt haar, en hebt heerschappij over de visschen der zee, en over het gevogelte des hemels en over al het gedierte, dat op de aarde kruipt.” Tsja, er staat duidelijk niet in de bijbel dat je ze goed moet behandelen, en waarom zouden bijbelvaste boeren en banken iets doen wat niet in de schrift staat? Veel hypocriete bioboeren dus, want als mens anno 2008 zouden ze een beetje met de beesten moeten zijn meegegroeid.
Drinken en hoereren. Ik weet het uit de eerste hand: als geboren calvinist weet je eerder wat jenever, dan wat water is. Gelovigen zuipen zeker niet minder dan andere mensen, ze doen het wel vaak wat onopvallender. Net als porno: op de Veluwe worden meer gesloten enveloppen, waarvan elke postbode weet wat erin zit, bezorgd, dan in de rest van het land. Dat laatste heeft Dikke Charles Geerts me ooit zelf verteld, en daarover liegt hij niet. Kortom: gelovigen doen alles wat ongelovigen ook doen. Ze zuipen, neuken -ook met hoeren- , blowen en snuiven. Niks aan de hand, overigens, als 't beheerst gebeurt. Maar de gelovige komt steeds in de knel met twee dingen: zijn zielenheil en dat van ons. En in dat laatste zit het venijn. Omdat de gelovige zijn, laten we het hedonisme noemen, als zonde ziet, worstelt hij ermee. De buren en god mogen het immers niet weten. En daarom ziet de gelovige alle prettige dingen als verleidingen, waaraan je eigenlijk niet mag worden blootgesteld. Ik zou zo denken: geef er niet aan toe. Maar christenen zijn meer van het Grote Verbieden. Om hun zielenheil zeker te stellen, pakken ze mij straks de wiet en de porno af en gaat ook het zwembad weer op zondag dicht. Gereformeerden zwemmen nooit in de plaats waar ze wonen, altijd ergens anders.

Hypocriet

Je ziet het ook bij die andere grote godsdienst, de islam. Voor mohammedanen is hoererij taboe. Allah schijnt daar strikt op toe te zien en je vooruitzichten op een vrolijk hiernamaals, schijnen te kelderen na bordeelbezoek, drank- en drugsgebruik. Vrouwen uit die kringen lijken zich goed aan de voorschiften te houden: ik ben tenminste nog nooit een prostituee met burka of hoofddoekje in een verdacht pand tegen het lijf gelopen. Wel veel islamieten gespot in rosse buurten, vooral in die straatjes waar de hoeren lelijk en de prijzen laag zijn. Ze neuken dus wel buiten de deur, maar onteren (!!!) daarbij geen geloofgenotes. Is dat hypocriet of knijpt Allah een oogje toe als de wederpartij de koran niet kent? Moslima's behoren als maagd te trouwen. Moslimmannen willen als mannen van de wereld triomferen in bed. Dat wringt. Dus los je dat op door je een slag in de rondte te neuken, maar dan niet met moslimvrouwen. Weliswaar drijft een en ander op 'respect' en 'liefde,' -geloof en liefde, je hoort wel eens dat 't een inherent is aan 't ander, maar uiteindelijk is het de liefde (of angst) voor allah, die wint en dan trouw je zoals het hoort, met je opnieuw tot maagd getransformeerde, besneden nicht, want daarvan weet je zeker dat het er niet zo eentje is als die hoer met wie je zoveel lol had. De familie-eer gered, en het paradijs in het verschiet!
Ach als dit alleen maar zou gaan over de hypocrisie en geloof, dan raakten we niet uitgeschreven. Pedopriesters, judaskapelanen, televisiedominees, en ga zo maar door.


Bidden

Bidden schijnt voor een gelovige van groot belang te zijn. Moslims besteden er dagdelen aan en hebben er zelfs een kompas of de sterren bij nodig. Joden en christenen bidden er ook flink op los. Ze doen het zonder navigatie (ze gaan ervan uit dat god 'boven' is) maar verder gaat het er gelijk aan toe. Als iemand bidt, dan eist hij onmiddellijk het respect op van de niet-bidder, want die behoort zich tijdens het bidden (gebeurt opvallend veel in het openbaar) muisstil te houden. In een restaurant kan dat soms lastig wezen, want bidders nemen vaak net zoveel tijd als eten nodig heeft om koud te worden.
Waarom bidden mensen? In de eerste plaats omdat het moet volgens de voorschriften die daarover in de (heilige) boeken staan. Er worden vaak verzen gereciteerd om de betreffende god daarmee te behagen. En passant wordt tijdens het bidden niet alleen geprezen. Na de lofzang op de goedertierenheid volgt er meestal een vraag. Of god (allah) zo goed wil wezen om de benzine wat goedkoper te maken en de gezondheid van de sukkelende tante een nieuwe impuls te geven. Ook wordt vaak vergeving gevraagd. Of god deze keer door de vingers wil zien dat je naar het casino bent geweest en soms smeekt een moslima of dat avondje met die ongelovige onder de burka kan blijven. En al die gebeden hebben met elkaar gemeen dat er nooit eentje wordt beantwoord. God communiceert niet, allah evenmin. Er zijn talloze onderzoeken gedaan naar het effect van bidden. Van zomaar experimenteel tot echte wetenschappelijke proeven: er komt niks uit. En dat is bij elke god die aangeroepen wordt hetzelfde. Bidden is een ritueel. Bidden heeft geen zin, niet omdat god geen zin heeft, maar omdat de god die geacht wordt het gebed te verhoren, niet bestaat. Hij is een verzinsel uit ver vervlogen eeuwen. Hij is de idee die is overgebleven op een paar papyrusrollen en wat joodse, Griekse en Aramese geschriften, en door een stel halfgeletterden arbitrair tot boek verklaard. Een illusie. De bijbel is misschien een boek zoals mensen zich ooit voorstelden dat god het zou hebben geschreven. De erin beschreven god, alwetend, almachtig en alomvattend, zou, was hij echt geweest, met méér zijn gekomen dan zo'n warrig samenraapsel van mythen, wetten, profetieën en hier en daar een wat proza van een ter leringh ende vermeack bedoeld verhaal.

Darwin

Zou een alwetende god een boek als Genesis uit de goddelijke PC hebben gewrongen om daarin de schepping te verklaren? Dat beroemde eerste verhaal, dat door hele volken als waar wordt gezien, dat verhaal, daar klopt helemaal niks van. In den beginne schiep god de hemel en de aarde…God gooit er met de pet naar. In het begin was er een Big Bang. Dé Big Bang. Het zou nog biljarden jaren duren voordat de planeet aarde er eindelijk een beetje uitzag zoals nu. De bijbel doet het voorkomen dat de schepping er een was van hemel en aarde, met de nadruk op aarde. Maar de schrijver van Genesis zag over het hoofd dat de aarde ontstaan is uit gesteente uit het heelal. Geen proces van zes dagen, maar van biljarden jaren. Licht en donker, zo vervolgt Firma de Schepper z’n fantasie, zijn geschapen nadat er water was, maar vóór de zon aan de hemel stond. We weten dat de zon er eerst was, toen kwamen de planeten, met hun rotatie die voor licht en donker zorgde, en daarna pas het water. En dat duurde allemaal miljoenen jaren. Niks zes dagen. En dan de mens: je hebt ze nog, christenen die in Adam en Eva geloven. De mens is van de ene dag op de andere door een of ander mythologisch wezen, als god aangeduid, geschapen. De mens is net als alle andere levende wezens het resultaat van één proces, namelijk de evolutie. Hij heeft er honderden miljoenen jaren over gedaan om te worden wat hij nu is. En over dezelfde tijdspanne zal hij weer heel wat anders zijn geworden. De schrijver van de bijbel verzon maar wat. Het was Darwin die de verklaring gaf van wat leven betekent. En Darwins theorie is niet alleen van toepassing op de aarde: hij geldt overal in het ons bekende universum. Dát had nou in Genesis moeten staan, dan had god nu minder discussie en meer fans gehad.

Noach

Na Genesis komen er tien geboden, die later nog herhaald worden, en talloze andere ge- en verboden. En heel veel verslagen van oorlogen en wreedheden. Wat dat betreft is de bijbel, naarmate hij meer op gang komt, wel een soort spiegel van z'n tijd. Als de god uit de bijbel de maatstaf is voor onze moraal, dan is het een erg naar type. Hij laat, via zijn woordvoerders, de profeten, regelmatig weten dat hij degenen die zijn woorden in twijfel trekken in het gunstigste geval zal verbannen, maar vaker heeft hij het over verbranden en vermorzelen. Hij vraagt een mens (Abraham) om als gunst diens enige zoon als offer tot zich te mogen nemen. De zaak wordt net voor Abraham het mes in zoonlief wil planten door god afgeblazen, waarmee onze machtige schepper er blijk van geeft dat er iets helemaal fout zit met z'n gevoel voor humor. Omdat de mensen zich naar zijn normen, slecht hebben gedragen, laat hij de hele wereld verdrinken. Gelukkig was de evolutie toen in volle vaart, waardoor de uitverkoren overlever Noach, op zijn ark van alle soorten twee exemplaren boven water kon houden. Het zal dringen geweest zijn op dat schip. Nog steeds zijn er gelovigen die naar houten restanten van deze nonsens zoeken.

Zou de bijbel door een schrijver met visie zijn geschreven, dan had er misschien iets zinvols in gestaan. Maar de ene na de andere profeet doet niets anders dan voortborduren op het thema: geloof, of het zal slecht met je aflopen.

Tolerant?

De bijbel is een boek dat symbolisch moet worden gezien en dat voor tolerantie pleit, en de moraal is hoogstaand
Met het eerste zal ieder weldenkend mens het inmiddels wel eens zijn. Maar er zal voortdurend discussie plaats vinden, alleen al omdat de bijbel bijna nooit over feiten gaat en toch onveranderlijk blijft. Het boek is zo ingesleten in de cultuur, dat je het niet meer weg kunt denken. En het zal nog wel heel lang duren voor de bijbel aan invloed verliest. Er zit een immens instituut omheen dat tot de machtigste ter wereld kan worden gerekend. De bijbel is een rem op de wetenschap. Kijk maar naar de discussie die onlangs werd gevoerd over de embryo-selectie. De gedachte dat gelovigen alleen hun moraal aan de bijbel ontlenen is misschien zorgwekkend, de gedachte dat ze die moraal aan ongelovigen opleggen is zonder meer ernstig. En wat is die moraal nou eigenlijk? In de bijbel, staan de verschrikkelijkste beledigingen over anderen dan gelovigen. Er wordt door menig gelovige over liefde gesproken, maar haat gepreekt. Heksenjachten, inquisitie, de holocaust. Elementen uit de geschiedenis, waarin de rol van de kerk totaal inhumaan was. En je ziet het nu weer gebeuren. Een kabinet van christelijke signatuur probeert zijn normen tot de geldende te maken. Nu een minister zich met gezinnen dreigt te bemoeien, heb je voor je het weet de pastoor weer over de vloer om te vragen waar de kinderen blijven. Homo's die mogen, maar niet echt, want dan horen ze er niet meer bij. De kerk en normen, daar valt heel veel tegen in te brengen. Niet voor niets zijn het altijd mensen met de bijbel in de hand die ageren tegen abortus, roepen om herinvoering van de doodstraf en die het leger promoten. Tolerantie? niet echt. We moeten proberen de opinies van de kerk terug te krijgen, daar waar ze horen: achter de huisdeur en in de kerk. Religie zou in het publieke domein geen rol van betekenis mogen spelen. Want niemand heeft het patent op de moraal. De kerk zeker niet, want als we eerlijk moeten zijn, heeft die als hoeder van moraal de laatste 2000 jaar erg slecht gepresteerd, of beter gezegd: gefaald.

F.W.

Beeldruimtes van Rein Paalman (click on titel)

Aanwijzingen versus bewijzen en Peter R. en Joran

"In de uitzending wordt meerdere malen geconcludeerd dat Van der Sloot geen respect voor vrouwen en hen alleen ziet als handelsobject.

Natalee

Dit zou opnieuw een aanwijzing zijn dat Van der Sloot de dood van Natalee Holloway op zijn geweten heeft. In de uitzending zeiden vier deskundigen dat de uitspraken van Van der Sloot hierover als authentiek moeten worden gezien, en niet als verzinsel."

Aldus NU.nl. Aanwijzingen? De Vries had de zaak toch helemaal rond, een paar maanden geleden? Welke 'deskundigen' bepalen of een uitspraak authentiek is? En welke criteria hanteren Peters' deskundologen???

Mijnheer de Vries is een beetje de kluts kwijt. In de Puttense moordzaak riep de Vries dat een bekentenis niks waard was en dat het om bewijzen ging. Nou roept dezelfde journalist (entertainer) dat een 'bekentenis' al schuldig betekent en bekommert zich niet om bewijzen....
Als de Vries een beetje op de hoogte is van criminologie, dan moet hij weten dat tientallen mensen op hun sterfbed beweerden: "I was Jack The Ripper."

Op de titel klikken en u linkt door naar Peter R. Cor van Hout en vrouwenhandel

Coming soon: Wij de Verdronkenen, gesprek met Carsten Jensen

Marstal is een klein stadje op het kleine eiland Ærø in de Deense archipel. Maar in 1848 is het het thuisland van een nieuwe generatie mannen die vast van plan zijn de hoge zeeën te overwinnen en zo ver mogelijk van Denemarken weg te zeilen als de wind wil brengen. Mannen die in een eeuwigdurende oorlog worden gedwongen: met andere staten, met de zee, met elkaar, met de vrouwen van wie ze houden en vooral met hun eigen verlangens en gevoelens. Hun verhaal is er een van moed, meedogenloosheid, geweld, hartstocht en verlies. Want de zee vraagt altijd zijn tol van de mannen, zoals van het buitenbeentje Laurids Madsen - die naar de hemel gaat en terugkeert. En van zijn zoon Albert, de ontdekker van een mysterieus gekrompen hoofd. En van Knud-Erik, van wie de Tweede Wereldoorlog het moreel onmogelijke verlangt. De zee eist ook zijn tol van de vrouwen: de weduwen van de verdronkenen, en van Klara, Marstals Engel der Wrake.

Van de kale rotsen van Newfoundland tot de weelderige plantages van Samoa, van louche kroegen op Tasmanië tot de bevroren kusten van Noord-Rusland, Wij, de verdronkenen is een roman over zonen en hun (afwezige) vaders, over mannen die wegvaren en over vrouwen die achterblijven; een groots epos dat bijna een eeuw bestrijkt en waarin op magisch-realistische wijze een familie en het vissersdorp waar ze vandaan komt worden beschreven. (flaptekst)

Binnenkort: interview met Carsten Jensen, schrijver van een van de beste boeken, de laatste jaren verschenen. Zie bespreking op dit log. Carsten Jensen komt op het Crossing Border Festival in Den Haag op 21 en 22 november.

Een gesprek met Clare Longrigg, die Capo di Capi schreef

Op 11 april 2006 viel, na jaren van stille observatie, de Italiaanse politie in de buurt van het Siciliaanse plaatsje Corleone (!!) een bouwvallig herdershutje binnen en sloeg daar de jarenlang gezochte maffiabaas Bernardo Provenzano in de boeien. Provenzano was de leider van de Siciliaanse maffia, ook wel bekend als Cosa Nostra en in die hoedanigheid was hij een van de machtigste criminele leiders ter wereld. Hij wist meer dan 43 jaren uit handen van de politie te blijven. Maar daar, in die vervallen berghut, zonder moderne communicatiemiddelen, in een hol dat eruit zag als dat van Sadam Husein in zijn laatste dagen, was toch echt het hoofdkwartier van de meest gevreesde misdaadorganisatie van Italië gevestigd.

Clare Longrigg, journaliste en expert in alles wat met maffia en vooral ook de Cosa Nostra te maken heeft, schreef er een boek over: Capo di Capi, Baas van de bazen. Het verscheen bij Meulenhoff. Ze werkt voor onder meer The Guardian en schreef eerder een boek over maffiavrouwen. Als journaliste heeft ze niet de makkelijkste weg gezocht: haar kennis van en geïnvolveerdheid in dit schimmige gebied zijn legendarisch.

Is het soms zo dat de rol van vrouwen in criminele organisaties toeneemt?

“Vrouwen hebben altijd meegedaan in criminele organisaties. Maar door film en televisieseries bestaat er het hardnekkige idee dat er alleen femme fatales actief zijn. Binnen de maffia is er nog wel sprake van een ouderwetse code, maar binnen het geheel van de georganiseerde misdaad zijn de rollen van mannen en vrouwen vrijwel gelijk.”

Waarin verschilt de rol van de maffiavrouw, van die van een andere criminele?

“De maffia hecht erg aan wat zij eer en familiebanden noemen. Het is allemaal nogal tribaal. Familiebanden zijn vaak de kern van clans. De positie van vrouwen daarin is erg precair. Je kunt het niet zomaar als lid van een clan aanleggen met een lid van een andere clan. Op Sicilië zijn tradities een groot goed.”

Maffioso worden, is dat dwang of een keus?

“Van beiden een beetje. Ten eerste is er de armoe in het zuiden van Italië. Daaruit kun je maar op twee manieren ontsnappen: emigreren of je aansluiten bij de mob. Je kunt ook niets doen, in principe word je nergens toe gedwongen, maar in de praktijk is een keus snel gemaakt. En het is net als bij de IRA: eens een belofte, betekent altijd een belofte.”

Is de maffia nog steeds zo machtig als we denken?

“In naam wel. En tot de jaren negentig was deze zeker machtig. In die macht kwamen deuken na aanslagen op rechters, zoals Falcone, die in zijn auto werd opgeblazen. De publieke opinie keerde zich tegen de maffia. Het was ook de eerste keer dat er vrouwen in de getuigenbank zaten. In zekere zin zou je het een vorm van emancipatie kunnen noemen. Maar in het zuiden van Italië is de maffia nog steeds een machtsfactor om rekening mee te houden.”

Hoe hebt u uw contacten opgebouwd?

“Vooral tijdens de processen die ik versloeg sprak ik veel betrokkenen, voornamelijk vrouwen, off the record. Op een of andere manier wist ik tot op zekere hoogte hun vertrouwen te winnen. Zo kwam ik te weten dat vrouwen vaak meer wisten en een belangrijkere rol speelden dan de buitenwereld dacht.”

De maffia is meestal niet blij met onthullingen. Niet alleen rechters en politiemannen zijn omgelegd, ook verschillende journalisten zijn het slachtoffer van aanslagen. Kunt u nog vrij rondlopen in het zuiden van Italië?

“Soms moet je ogen in je rug hebben. Maar op een of andere manier heb ik blijkbaar respect afgedwongen. Ik blijf natuurlijk in zekere zin een Britse buitenstaander en ik ben vanzelfsprekend niet aan een groep gelieerd. Aan de andere kant is het natuurlijk ook iets dat statusverhogend werkt, dat er serieus over je organisatie wordt geschreven.”

Zou u in een paar zinnen kunnen uitleggen wat de boodschap van uw boek is, al is dat bijna een retorische vraag.

“Die vraag kan ik heel simpel beantwoorden: de conclusie die uit mijn boek kan worden getrokken is de stelling, of beter het feit dat macht, in welke vorm dan ook, een illusie is. Macht maakt zelden vrij. Macht maakt eerder gevangen.”

Wat kan een man als Bernardo hebben bezield om zolang low-profile een verborgen leven te leiden?

“Komen we terug bij de vorige vraag. En dan is het wel duidelijk. Deze man heeft een waardeloze levensstandaard gekozen om zijn macht te kunnen consolideren. Het was zijn macht die hem op de been hield. Natuurlijk zat hij niet altijd in dat hutje en werd hij geregeld in vermomming naar belangrijke bijeenkomsten en feesten gesmokkeld. Maar als een playboy of rockster genieten van hedonisme was voor hem niet weggelegd. De dorst naar macht is soms sterker dan alle andere driften samen.”

Waarom komen begrippen als respect en eer altijd terug in deze organisatie? Moderne misdaadsyndicaten zijn mogelijk meer efficiënt dan menige multinational. Maar daar is die hiërarchie veel minder prominent.

“Dat heeft te maken met de relatieve kleinschaligheid. De maffia heeft in Italië, vooral in het zuiden, overal z'n belangen. De bouw, de industrie, de drugshandel, de gok- en prostitutiewereld, noem maar op. Dat alles is in handen van een aantal families/clans die lokaal gebonden zijn en die elkaar allemaal kennen. Ze hebben hun codes, die vaak al decennia, zo niet eeuwenoud zijn. En dat zijn tradities die er in die wereld toe doen. Het gaat er niet eens om wie de grootste crimineel is. Het gaat om de crimineel met het hoogste aanzien. Daar komt bij dat men ook bij de bevolking aanzien wil verwerven. Dus loopt de onder- en boven wereld behoorlijk door elkaar. Belangrijk is de stelling: als jij niet onder mijn duiven schiet, laat ik de jouwe met rust. De laatste jaren is er nogal eens de hand gelicht met dat gebod. Het resultaat: een bijna stuurloze maffia, veel doden en een verlies aan respect bij de burgers. Zolang de vetes onder elkaar werden uitgevochten, pikten de mensen het wel. Toen er echter rechters werden opgeblazen, waren dat vele stappen te ver.”

Ziet een opvolger voor Bernardo Provenzano?

“Geen idee. Hoewel hij als een kluizenaar woonde, met als enige gezelschap een typemachine, was zijn macht enorm. Met die machine scheef hij zijn decreten, die na lezing onmiddellijk vernietigd moesten worden. Hij leefde als een schim en sommige leden vroegen zich zelfs af of hij eigenlijk nog wel in leven was. Er is natuurlijk een bepaald karakter voor nodig om zo te kunnen functioneren. Niemand mag twijfelen aan je macht. Je wankelt bij wijze van spreken al bij een opmerking over de sterkte van je stoelpoot. Je moet je omringen met een stoet van vertrouwelingen. Dat kun je op twee manieren doen: je veiligheid afdwingen door middel van angst, of met heel veel zorg je mensen kiezen. Ik denk dat Bernardo het in een combinatie van beiden heeft gezocht. Je moet je voorstellen, al die macht, die miljarden, het bezit in de vorm van huizen en land en dan nog niet eens gewoon een avond- of ochtendwandeling kunnen maken. Die man had op voorhand al voor zijn eigen gevangenis gekozen. Omdat dat de enige plek was waarvan uit hij zijn macht kon laten gelden. Ik vraag me af over welke persoonlijkheidsstructuur zo iemand moet beschikken… En ik kom er niet uit. Macht moet voor bepaalde mensen het summum zijn. Ik vraag me af of er een ander is die deze vorm van macht over kan of wil nemen. En ik denk het niet. Ik schat in dat we hier een van de laatste echte maffioso hebben gezien. Dat wil niet zeggen dat de maffia verdwijnt, maar hij zal op een modernere leest worden geschoeid. Ik denk dat het pastorale en het lokale steeds meer zal opgaan in de mondiale georganiseerde misdaad.”

“Wat we na het oppakken van Bernardo hebben gezien, is een golf van arrestaties, die tot op de dag van vandaag voortduurt. De mensen zijn inmiddels maffia murw. Alleen al het uitzoeken van Bernardo's financiële handel en wandel zal een monnikenwerk blijken, dat nog jaren kan duren. Dan is er natuurlijk de tegenwerking van hele en halve meelopers, die bang zijn om in zijn val te worden meegesleurd. Het is nog lang niet afgelopen. De maffia heeft een klap gehad, maar er staan genoeg andere organisaties in de startblokken om de fakkel over te nemen. Niet meer met oude mannen in berghutten aan het hoofd, maar met mensen die thuis zijn in de wereld van high tec, groot geld en communicatiemiddelen. Vooralsnog heeft Bernardo nog niet veel verklaringen afgelegd. Ik schat in dat hij dat ook niet gaat doen. Dat raadsel zal nog wel even onopgelost blijven.”

Feije Wieringa