Het duivelse paradijs van Malcolm Lowry.
Een aantal schrijvers heeft de pech dat ze in de herinnering worden vastgepind als makers van één boek. Aldous Huxley zal met Brave New World de geschiedenis in gaan. Die andere twintig boeken van zijn hand worden hooguit nog door Huxley adepten, psychedelici en historici gelezen. Brave New World, is net als 1984 en Animal Farm van Orwell anno 2005 actueler dan ooit. Het gaat hier om boeken met een idee, preluderend op de angst voor een regering die volledige controle heeft over zijn burgers. We hebben het over beroemde boeken, klassiekers die nog steeds overeind staan ook al zijn de schrijver(s) ervan bijna vergeten. Ook William Faulkner schreef veel meer dan The Sound and the Fury. Experimenteel en toch toegankelijk. Dat grillige meesterwerk, en het aansluitende “Absalom, Absalom,” zijn tragedies, ogenschijnlijk ‘moeilijk’ maar na even doorbijten geeft Faulkner zich gewonnen. Als geen ander verbeeldt hij immense drama in de tijd van de Amerikaanse burgeroorlog. En kom je tot de treurige conclusie dat Bush in zijn woorden en daden een opmerkelijk voorbeeld is van een zuidelijke slavenboer zoals de vaak narrow minded en rigide personen die Faulkner zo treffend tot leven bracht.
Helaas…..Bush is een werkelijkheid. Eén van de grootste schrijvers, die het beste van Joyce (schrijver van Ulysses, veel vorm, maar moeilijk om er inhoud in te zien) en het beste van Faulkner wist te combineren in zijn eigen werk, is de in Engeland geboren Malcolm Lowry, die overigens het grootste deel van zijn leven in Mexico en Canada verbleef. Opmerkelijk dat hij in Sussex, Engeland is gestorven. Hij haatte die plek. Onbekend bij bookconsumers die zich laten leiden door de toptien en tot wat ‘de bladen’ voorschrijven. Want Lowry heeft heel veel geschreven, maar zeker geen snelle bestseller. Hij schreef tussen de jaren dertig en vijftig van de vorige eeuw en in het Amerikaanse en Britse circuit is alles wat hij heeft gemaakt nog nooit uit de roulatie geweest. Zoals het zo vaak gaat: het werk gaat pas leven als de schrijver dood is. Zijn magnum opus is “Under the Volcano.” De ultieme alcoholtrip. Van cult-roman getransformeerd tot everseller en anno 2006 nog steeds beschouwd als een mijlpaal in de literatuur. De titel “Het leven in een dag”, die A.F.TH. gebruikte voor een van zijn boeken, had ook op de cover van Lowry’s meesterwerk kunnen staan. Overigens delen A.F. Th. En Lowry beide een extreme fascinatie voor de drug alcohol, al lijkt het erop dat A.F.Th. zijn ervaringen met Old Demon Alcohol, zoals Ray Davies van The Kinks, ooit omschreef op het album “Mushwell Hillbillies, niet meer in literatuur weet om te zetten. Zijn bron is letterlijk opgedroogd.
Lowry kon het wel, drinken en schrijven. Van hem is de stelling : ‘Er is geen druppel die ik niet heb laten zingen, geen slok die niet in puur goud is veranderd.” Of woorden van gelijke strekking. Eerst wat achtergronden. Lowry werd geboren in Engeland als telg uit een niet onwelgestelde familie van reders en scheepsmakelaars die floreerden in de jaren twintig. Zijn broers hebben de familiebelangen netjes voorgezet. Malcolm was voorbestemd om die traditie te volgen, maar het lot besliste anders. Als buitenbeentje richtte hij zijn interesses op meer creatieve facetten. Jazz, in die jaren nauwelijks voor een groot publiek, was de eerste uitlaatklep voor Malcolm waarmee hij zich kon manifesteren. Banjo spelen in een obscuur jazzorkest. De familie walgde ervan en doet dat tot op de dag van vandaag. Omdat er niet veel met de eigenzinnige Lowry was te beginnen, gaf zijn vader hem de kans om een trip rond de wereld te maken op een van zijn schepen. Daarmee was de kiem gelegd voor zijn fascinatie voor de zee. Door de bemanning werd Lowry echter gezien als ‘het zoontje van de baas’ en de reis veranderde daardoor in een soort gevangenisstraf op zee. Hij was nauwelijks twintig toen hij zijn dagboek van die reis omwerkte tot zijn eerste roman: `Ultramarine’. Een verslag van een buitenbeentje, een academicus die zijn weg zoekt in de wereld van louche havenkroegen en derderangs bordelen, en vooral: drank. Vermoedelijk is spiritus de enige alcoholhoudende substantie die niet is geconsumeerd. In het uiterste geval werd de fles met aftershave wél leeg gedronken.`Ultramarine’ werd geen daverend succes, maar binnen de literaire kringen van die tijd werd het wel herkend als een werk met potentie. Lowry´s redding en ook zijn ondergang, werd het familiekapitaal dat hem in staat stelde om zijn echte passies te ontwikkelen: schrijven en drinken. Ver weg van Engeland, ver uit de buurt van zijn roots. Hij vestigde zich daarom in Mexico, Quauhnahuac, een stadje dat ligt ingebed tussen twee machtige vulkanen: de Popocatepetl en de Ixtaccihuatl. Voor de Mexicanen was Lowry de man die niks anders deed dan dagelijks een ronde maken langs de vele obscure kroegen. Die gewoonte deelde hij met veel Mexicaanse locals. Die waren wel wat gewend en toch diep onder de indruk van zijn tomeloze consumptiedrift, van deze, ogenschijnlijk keurige, Brit. Maar dat was één kant van zijn leven.
Wat voor de Mexicaanse locals onopgemerkt bleef was die onstuitbare drang tot schrijven. Hij wilde iets maken dat nieuw was, een werk dat niet binnen de strakke kaders van de ‘gewone’ literatuur viel. Lowry dacht aan een trilogie onder de naam: “In Ballast to the White Sea.” De onderwerpen: geen thuis, vluchten naar zee en de grenzen van de roes. Vrijwel elke dag onder invloed van tequilla, whisky en mescal (mescal is een goedkope Mexicaanse drank, maar ook mescaline wordt wel aangeduid als mescal), werkte hij als een microbioloog met nanoprecisie aan zijn verhalen. Nooit tevreden, altijd schavend aan inhoud en vorm. De eerste versies van wat later “Under the Volcano” zou worden, schreef hij tussen perioden van delirerende visioenen (soms getriggerd door mescaline) en ascetisch kluizenaarschap. Het werd een verslag van het effect van alcohol op een creatieve geest, in een wereld, die met Hitler in opkomst afgleed naar chaos en onzekerheid.
Hoofdpersoon in “Under the Volcano,” is Geoffrey Firmin, gewezen consul, op de been gehouden door de diepe inzichten van de roes. De waarnemer die de demonen van de werkelijkheid ontvlucht door slechts te observeren via een filter van alcohol. Met een intense drive weet Lowry de helse en de lucide inzichten van zijn alter ego over te brengen. Hij maakt van zijn Mexico een paradijs in de hel. “Under the Volcano is de beschrijving van de laatste dag van het leven van de consul. In de stad is het kermis, wordt de dag van de dood gevierd, met een processie, een optocht duivels, levende skeletten en in de winkels puilen de etalages uit van cholade schedels. Wetend dat het zinloos is, proberen zijn ex-vrouw Yvonne en broer, Hugh, journalist die een cynische visie heeft overgehouden aan zijn ervaringen aan het front in de Spaanse burgeroorlog, de consul weer terug te krijgen in de realiteit. Hun werkelijkheid. Maar Firmin heeft te veel gezien. Meer dan Hugh en meer dan Yvonne. Yvonne , tegen beter weten in, doet een beroep op Firmin’s gevoelens die hij voor haar heeft en refereert aan de band die ze hadden en liefde noemden. Firmin is de liefde voorbij. Liefde betekent nog meer schuld. Liefde is een facade die ware gevoelens dempt. Een mens kan geen liefde geven, en geen liefde accepteren. Er is alleen een hels paradijs waar de wetten gelden van een mens op drift en een wereld zonder moraal.
Zinloos. Ergens schrijft Camus dat zelfmoord de enige daad is het leven zinvol zou kunnen maken. Maar de tragiek van een mens is dat angst hem van die stap weerhoudt. Firmin is geen angstig man. Maar hij wil zijn leven orgastisch ervaren.
Het lucide proces van zelfvernietiging is een orgie, waarbij elke ander genot verbleekt. Het proces van de zin van de waanzin, waargenomen door een lens van lucide alcoholische verlichting. Firmin trekt zijn eigen plan: sterven voor het oog van de levenden. Die de dag van de dood vieren in de hoop om hem daarmee te ontlopen.
Gevolgd door een straathond beleeft de consul zijn laatste dag. Een dag als symbool van het bestaan, gekaderd in een wonderlijk inzichtelijke staat van tijdloos bewustzijn. De consul laat alles achter zich, Yvonne, Hugh en de stad. In het reuzenrad verliest hij zijn geld ,symbolisch mengen de munten zich met de modder. Geroerd wijst hij het af als straatkinderen het hem weer aanbieden. Visioenen van de consul’s verleden komen naar boven. Een brandende Duitse duikboot. Voor de lezer een raadsel, voor de consul een vertrouwde nachtmerrie. In werkelijkheid beschrijft Lowry de laatste ogenblikken van zijn vriend, de Noorse dichter Nordahl Grieg (Around Cape The Good Hope en The Ship sailes on) die met zijn bommenwerper boven Berlijn brandend neerstortte. Met een vlijmscherpe pen en een angstaanjagend inlevingsvermogen schetst Lowry een afspiegeling van zichzelf en de chaotische wereld vlak voor de uitbraak van de tweede wereldoorlog. Een flamboyante analyse van desintegratie.
“Under the Volcano” kun je op verschillende niveaus lezen. Een filmisch beeld over een bijzondere dag in Mexico waarin Lowry laat zien hoe armoede, vluchten uit de realiteit en living on the edge. Dat beeld van het dagelijks leven in Mexico monteert hij vervolgens tot een apocalyptische ontknoping. De grauwe alledaagsheid getransformeerd tot een Kubrickiaanse spacewalk. Met opmerkelijke tederheid belicht Lowry via zijn verschillende invalshoeken de essentie van de roes. De roes wordt in het dagelijks leven gezien, en veroordeeld, als een poging om te ontsnappen aan de werkelijkheid. Maar voor Lowry betekent alcohol geen vernauwing van het bewustzijn, maar opent juist de deuren naar een breder perspectief. Een sprong IN de werkelijkheid. Mescal is de sleutel tot wat hij zelf “Het Helse Paradijs”noemt. Wie daar terecht komt weet dat er geen weg terug is. De paradox van het paradijs is: er is geen ontsnapping mogelijk. Heaven and Hell.
Daarnaast is het een steady biografie. De consul die zelf niet meer in staat is om zijn sokken aan te trekken, dat is de Lowry zoals zijn omgeving hem kende. Verloederd, niet alleen zijn kleding, maar ook zijn huis en tuin. Ondanks de voortdurende plaag van alcoholisme bleef Lowry zoeken naar de perfecte vorm, om de effecten te beschrijven. Mescal was de brandstof voor zijn leven, en zijn werk. Vreemd, elke zin is doordrenkt met mescal, maar perfect geformuleerd. Achtervolgd door tegenslag –toen hij de eerste versies van “Under the Volcano” eindelijk bij een uitgever durfde aan te bieden brak er brand uit in zijn huis waardoor het manuscript en het materiaal voor “In Ballast” in vlammen op ging. Uiteindelijk wist Lowry het te herschrijven en op de markt te krijgen. Maar de promotie van het boek werd een gigantische flop: het lukte Lowry niet om ook maar één journalist nuchter te woord te staan. Langzaam verwierf “Under the Volcano” de status die het verdiende: de absolute verbeelding van de noodzaak en de destructieve liefde die de roes biedt. Charles Bukowski, ook een alcoholische expert, noemde Lowry ooit een ‘alcoholist van niks’. Want: “Lowry stierf in zijn eigen braaksel. Een beetje alcoholist weet dat je niet op je rug moet slapen. Zo gaat een man niet om drank.” De consul kwam op een meer spectaculaire wijze om het leven. Na zijn bezoek aan El Farolito, (De Vuurtoren! Sic) de meest obscure cantina in Mexico, waar hij zijn geld aan een paar hoeren geeft, die verward raken omdat de consul geen tegenprestatie verlangt, werd hij door Mexicaanse rebellen, die een bebloede zakdoek met munten van een stervende indiaan verdelen, neergeschoten. De consul probeert zijn belagers nog te overtuigen dat hij alleen maar wacht op zijn huis dat voorbij zou moeten komen, omdat de aarde rond is. Firmin werd niet begrepen. En Firmin begreep de wereld niet. De aarde draaide door, maar niet voor de consul. Lowry schreef de meest imponerende passage aan het eind van het boek: “a pandemonium of a million tanks, through the blazing of ten million burning bodies, falling, into a forrest, falling-
Somebody threw a dead dog after him down the ravine.” Deze monumentale afsluiting verraadt Lowry’s unieke talent. De haveloze dronkaard haalde letterlijk de geest uit de fles. En maakte er een tijdloos document van. Geen ode aan de alcohol. Geen verlichting. Zefs Yvonne sterft als ze wordt geraakt door de hoeven van een zilverkleurig paard in de regen. Een monument van verbeelding over het helse bestaan op aarde, de planeet waarover Huxley schreef dat het vermoedelijk de hel van een andere planeet moet zijn. Het lijkt allemaal een drama. Maar “Under the Volcano” is, wonderlijk, eigenlijk een briljante komedie. Op een of andere wijze, je kunt de vinger er niet echt op leggen, heeft Lowry het geheim ontdekt om het gruwelijke niet te relativeren, maar het af te doen als een kosmische grap. Hij heeft de volmaakte paradox geschreven. Geen slechte prestatie voor een man die geen schoenveter kon knopen. Hij wás de baas. Niet de drank. Geen enkele andere alcoholist die hem dat nadoet.
F.W.
Lowry’s werk is via Amazone leverbaar. Niet alleen Under the Volcano, ook andere titels. “Lunar Caustic” bijvoorbeeld, een verslag over afkicken is indrukwekkend en sluit nauw aan bij The Volcano. De film die John Huston maakte, met Albert Finney als de consul is ook wel met enig speurwerk op de kop te tikken Huston doet recht aan het boek. Lowry’ s boeken worden vaak ‘moeilijk’ genoemd. Onterecht. Zijn stijl is direct, drama wordt afgewisseld met humor en Lowry relativeert zichzelf op een bijna bescheiden manier. Wat al die drank betreft: “Don’t try this at home..”
Een aantal schrijvers heeft de pech dat ze in de herinnering worden vastgepind als makers van één boek. Aldous Huxley zal met Brave New World de geschiedenis in gaan. Die andere twintig boeken van zijn hand worden hooguit nog door Huxley adepten, psychedelici en historici gelezen. Brave New World, is net als 1984 en Animal Farm van Orwell anno 2005 actueler dan ooit. Het gaat hier om boeken met een idee, preluderend op de angst voor een regering die volledige controle heeft over zijn burgers. We hebben het over beroemde boeken, klassiekers die nog steeds overeind staan ook al zijn de schrijver(s) ervan bijna vergeten. Ook William Faulkner schreef veel meer dan The Sound and the Fury. Experimenteel en toch toegankelijk. Dat grillige meesterwerk, en het aansluitende “Absalom, Absalom,” zijn tragedies, ogenschijnlijk ‘moeilijk’ maar na even doorbijten geeft Faulkner zich gewonnen. Als geen ander verbeeldt hij immense drama in de tijd van de Amerikaanse burgeroorlog. En kom je tot de treurige conclusie dat Bush in zijn woorden en daden een opmerkelijk voorbeeld is van een zuidelijke slavenboer zoals de vaak narrow minded en rigide personen die Faulkner zo treffend tot leven bracht.
Helaas…..Bush is een werkelijkheid. Eén van de grootste schrijvers, die het beste van Joyce (schrijver van Ulysses, veel vorm, maar moeilijk om er inhoud in te zien) en het beste van Faulkner wist te combineren in zijn eigen werk, is de in Engeland geboren Malcolm Lowry, die overigens het grootste deel van zijn leven in Mexico en Canada verbleef. Opmerkelijk dat hij in Sussex, Engeland is gestorven. Hij haatte die plek. Onbekend bij bookconsumers die zich laten leiden door de toptien en tot wat ‘de bladen’ voorschrijven. Want Lowry heeft heel veel geschreven, maar zeker geen snelle bestseller. Hij schreef tussen de jaren dertig en vijftig van de vorige eeuw en in het Amerikaanse en Britse circuit is alles wat hij heeft gemaakt nog nooit uit de roulatie geweest. Zoals het zo vaak gaat: het werk gaat pas leven als de schrijver dood is. Zijn magnum opus is “Under the Volcano.” De ultieme alcoholtrip. Van cult-roman getransformeerd tot everseller en anno 2006 nog steeds beschouwd als een mijlpaal in de literatuur. De titel “Het leven in een dag”, die A.F.TH. gebruikte voor een van zijn boeken, had ook op de cover van Lowry’s meesterwerk kunnen staan. Overigens delen A.F. Th. En Lowry beide een extreme fascinatie voor de drug alcohol, al lijkt het erop dat A.F.Th. zijn ervaringen met Old Demon Alcohol, zoals Ray Davies van The Kinks, ooit omschreef op het album “Mushwell Hillbillies, niet meer in literatuur weet om te zetten. Zijn bron is letterlijk opgedroogd.
Lowry kon het wel, drinken en schrijven. Van hem is de stelling : ‘Er is geen druppel die ik niet heb laten zingen, geen slok die niet in puur goud is veranderd.” Of woorden van gelijke strekking. Eerst wat achtergronden. Lowry werd geboren in Engeland als telg uit een niet onwelgestelde familie van reders en scheepsmakelaars die floreerden in de jaren twintig. Zijn broers hebben de familiebelangen netjes voorgezet. Malcolm was voorbestemd om die traditie te volgen, maar het lot besliste anders. Als buitenbeentje richtte hij zijn interesses op meer creatieve facetten. Jazz, in die jaren nauwelijks voor een groot publiek, was de eerste uitlaatklep voor Malcolm waarmee hij zich kon manifesteren. Banjo spelen in een obscuur jazzorkest. De familie walgde ervan en doet dat tot op de dag van vandaag. Omdat er niet veel met de eigenzinnige Lowry was te beginnen, gaf zijn vader hem de kans om een trip rond de wereld te maken op een van zijn schepen. Daarmee was de kiem gelegd voor zijn fascinatie voor de zee. Door de bemanning werd Lowry echter gezien als ‘het zoontje van de baas’ en de reis veranderde daardoor in een soort gevangenisstraf op zee. Hij was nauwelijks twintig toen hij zijn dagboek van die reis omwerkte tot zijn eerste roman: `Ultramarine’. Een verslag van een buitenbeentje, een academicus die zijn weg zoekt in de wereld van louche havenkroegen en derderangs bordelen, en vooral: drank. Vermoedelijk is spiritus de enige alcoholhoudende substantie die niet is geconsumeerd. In het uiterste geval werd de fles met aftershave wél leeg gedronken.`Ultramarine’ werd geen daverend succes, maar binnen de literaire kringen van die tijd werd het wel herkend als een werk met potentie. Lowry´s redding en ook zijn ondergang, werd het familiekapitaal dat hem in staat stelde om zijn echte passies te ontwikkelen: schrijven en drinken. Ver weg van Engeland, ver uit de buurt van zijn roots. Hij vestigde zich daarom in Mexico, Quauhnahuac, een stadje dat ligt ingebed tussen twee machtige vulkanen: de Popocatepetl en de Ixtaccihuatl. Voor de Mexicanen was Lowry de man die niks anders deed dan dagelijks een ronde maken langs de vele obscure kroegen. Die gewoonte deelde hij met veel Mexicaanse locals. Die waren wel wat gewend en toch diep onder de indruk van zijn tomeloze consumptiedrift, van deze, ogenschijnlijk keurige, Brit. Maar dat was één kant van zijn leven.
Wat voor de Mexicaanse locals onopgemerkt bleef was die onstuitbare drang tot schrijven. Hij wilde iets maken dat nieuw was, een werk dat niet binnen de strakke kaders van de ‘gewone’ literatuur viel. Lowry dacht aan een trilogie onder de naam: “In Ballast to the White Sea.” De onderwerpen: geen thuis, vluchten naar zee en de grenzen van de roes. Vrijwel elke dag onder invloed van tequilla, whisky en mescal (mescal is een goedkope Mexicaanse drank, maar ook mescaline wordt wel aangeduid als mescal), werkte hij als een microbioloog met nanoprecisie aan zijn verhalen. Nooit tevreden, altijd schavend aan inhoud en vorm. De eerste versies van wat later “Under the Volcano” zou worden, schreef hij tussen perioden van delirerende visioenen (soms getriggerd door mescaline) en ascetisch kluizenaarschap. Het werd een verslag van het effect van alcohol op een creatieve geest, in een wereld, die met Hitler in opkomst afgleed naar chaos en onzekerheid.
Hoofdpersoon in “Under the Volcano,” is Geoffrey Firmin, gewezen consul, op de been gehouden door de diepe inzichten van de roes. De waarnemer die de demonen van de werkelijkheid ontvlucht door slechts te observeren via een filter van alcohol. Met een intense drive weet Lowry de helse en de lucide inzichten van zijn alter ego over te brengen. Hij maakt van zijn Mexico een paradijs in de hel. “Under the Volcano is de beschrijving van de laatste dag van het leven van de consul. In de stad is het kermis, wordt de dag van de dood gevierd, met een processie, een optocht duivels, levende skeletten en in de winkels puilen de etalages uit van cholade schedels. Wetend dat het zinloos is, proberen zijn ex-vrouw Yvonne en broer, Hugh, journalist die een cynische visie heeft overgehouden aan zijn ervaringen aan het front in de Spaanse burgeroorlog, de consul weer terug te krijgen in de realiteit. Hun werkelijkheid. Maar Firmin heeft te veel gezien. Meer dan Hugh en meer dan Yvonne. Yvonne , tegen beter weten in, doet een beroep op Firmin’s gevoelens die hij voor haar heeft en refereert aan de band die ze hadden en liefde noemden. Firmin is de liefde voorbij. Liefde betekent nog meer schuld. Liefde is een facade die ware gevoelens dempt. Een mens kan geen liefde geven, en geen liefde accepteren. Er is alleen een hels paradijs waar de wetten gelden van een mens op drift en een wereld zonder moraal.
Zinloos. Ergens schrijft Camus dat zelfmoord de enige daad is het leven zinvol zou kunnen maken. Maar de tragiek van een mens is dat angst hem van die stap weerhoudt. Firmin is geen angstig man. Maar hij wil zijn leven orgastisch ervaren.
Het lucide proces van zelfvernietiging is een orgie, waarbij elke ander genot verbleekt. Het proces van de zin van de waanzin, waargenomen door een lens van lucide alcoholische verlichting. Firmin trekt zijn eigen plan: sterven voor het oog van de levenden. Die de dag van de dood vieren in de hoop om hem daarmee te ontlopen.
Gevolgd door een straathond beleeft de consul zijn laatste dag. Een dag als symbool van het bestaan, gekaderd in een wonderlijk inzichtelijke staat van tijdloos bewustzijn. De consul laat alles achter zich, Yvonne, Hugh en de stad. In het reuzenrad verliest hij zijn geld ,symbolisch mengen de munten zich met de modder. Geroerd wijst hij het af als straatkinderen het hem weer aanbieden. Visioenen van de consul’s verleden komen naar boven. Een brandende Duitse duikboot. Voor de lezer een raadsel, voor de consul een vertrouwde nachtmerrie. In werkelijkheid beschrijft Lowry de laatste ogenblikken van zijn vriend, de Noorse dichter Nordahl Grieg (Around Cape The Good Hope en The Ship sailes on) die met zijn bommenwerper boven Berlijn brandend neerstortte. Met een vlijmscherpe pen en een angstaanjagend inlevingsvermogen schetst Lowry een afspiegeling van zichzelf en de chaotische wereld vlak voor de uitbraak van de tweede wereldoorlog. Een flamboyante analyse van desintegratie.
“Under the Volcano” kun je op verschillende niveaus lezen. Een filmisch beeld over een bijzondere dag in Mexico waarin Lowry laat zien hoe armoede, vluchten uit de realiteit en living on the edge. Dat beeld van het dagelijks leven in Mexico monteert hij vervolgens tot een apocalyptische ontknoping. De grauwe alledaagsheid getransformeerd tot een Kubrickiaanse spacewalk. Met opmerkelijke tederheid belicht Lowry via zijn verschillende invalshoeken de essentie van de roes. De roes wordt in het dagelijks leven gezien, en veroordeeld, als een poging om te ontsnappen aan de werkelijkheid. Maar voor Lowry betekent alcohol geen vernauwing van het bewustzijn, maar opent juist de deuren naar een breder perspectief. Een sprong IN de werkelijkheid. Mescal is de sleutel tot wat hij zelf “Het Helse Paradijs”noemt. Wie daar terecht komt weet dat er geen weg terug is. De paradox van het paradijs is: er is geen ontsnapping mogelijk. Heaven and Hell.
Daarnaast is het een steady biografie. De consul die zelf niet meer in staat is om zijn sokken aan te trekken, dat is de Lowry zoals zijn omgeving hem kende. Verloederd, niet alleen zijn kleding, maar ook zijn huis en tuin. Ondanks de voortdurende plaag van alcoholisme bleef Lowry zoeken naar de perfecte vorm, om de effecten te beschrijven. Mescal was de brandstof voor zijn leven, en zijn werk. Vreemd, elke zin is doordrenkt met mescal, maar perfect geformuleerd. Achtervolgd door tegenslag –toen hij de eerste versies van “Under the Volcano” eindelijk bij een uitgever durfde aan te bieden brak er brand uit in zijn huis waardoor het manuscript en het materiaal voor “In Ballast” in vlammen op ging. Uiteindelijk wist Lowry het te herschrijven en op de markt te krijgen. Maar de promotie van het boek werd een gigantische flop: het lukte Lowry niet om ook maar één journalist nuchter te woord te staan. Langzaam verwierf “Under the Volcano” de status die het verdiende: de absolute verbeelding van de noodzaak en de destructieve liefde die de roes biedt. Charles Bukowski, ook een alcoholische expert, noemde Lowry ooit een ‘alcoholist van niks’. Want: “Lowry stierf in zijn eigen braaksel. Een beetje alcoholist weet dat je niet op je rug moet slapen. Zo gaat een man niet om drank.” De consul kwam op een meer spectaculaire wijze om het leven. Na zijn bezoek aan El Farolito, (De Vuurtoren! Sic) de meest obscure cantina in Mexico, waar hij zijn geld aan een paar hoeren geeft, die verward raken omdat de consul geen tegenprestatie verlangt, werd hij door Mexicaanse rebellen, die een bebloede zakdoek met munten van een stervende indiaan verdelen, neergeschoten. De consul probeert zijn belagers nog te overtuigen dat hij alleen maar wacht op zijn huis dat voorbij zou moeten komen, omdat de aarde rond is. Firmin werd niet begrepen. En Firmin begreep de wereld niet. De aarde draaide door, maar niet voor de consul. Lowry schreef de meest imponerende passage aan het eind van het boek: “a pandemonium of a million tanks, through the blazing of ten million burning bodies, falling, into a forrest, falling-
Somebody threw a dead dog after him down the ravine.” Deze monumentale afsluiting verraadt Lowry’s unieke talent. De haveloze dronkaard haalde letterlijk de geest uit de fles. En maakte er een tijdloos document van. Geen ode aan de alcohol. Geen verlichting. Zefs Yvonne sterft als ze wordt geraakt door de hoeven van een zilverkleurig paard in de regen. Een monument van verbeelding over het helse bestaan op aarde, de planeet waarover Huxley schreef dat het vermoedelijk de hel van een andere planeet moet zijn. Het lijkt allemaal een drama. Maar “Under the Volcano” is, wonderlijk, eigenlijk een briljante komedie. Op een of andere wijze, je kunt de vinger er niet echt op leggen, heeft Lowry het geheim ontdekt om het gruwelijke niet te relativeren, maar het af te doen als een kosmische grap. Hij heeft de volmaakte paradox geschreven. Geen slechte prestatie voor een man die geen schoenveter kon knopen. Hij wás de baas. Niet de drank. Geen enkele andere alcoholist die hem dat nadoet.
F.W.
Lowry’s werk is via Amazone leverbaar. Niet alleen Under the Volcano, ook andere titels. “Lunar Caustic” bijvoorbeeld, een verslag over afkicken is indrukwekkend en sluit nauw aan bij The Volcano. De film die John Huston maakte, met Albert Finney als de consul is ook wel met enig speurwerk op de kop te tikken Huston doet recht aan het boek. Lowry’ s boeken worden vaak ‘moeilijk’ genoemd. Onterecht. Zijn stijl is direct, drama wordt afgewisseld met humor en Lowry relativeert zichzelf op een bijna bescheiden manier. Wat al die drank betreft: “Don’t try this at home..”
