Why we do it?
Niles Eldridge
And the Selfish Gene
Uitgave: Norton Books
Waarom doe we eigenlijk aan sex? Wanneer die vraag willekeurig gesteld wordt zal het antwoord in de meest gevallen zijn: “Omdat het gewoon lekker is.” En dan volgt de toevoeging dat sex natuurlijk ook noodzakelijk is om de menselijke (en vaak ook de dierlijke) soort voort te laten planten. Over die voortplantingstaak komt Eldridge met een stelling die tot nadenken stemt: logisch bekeken kun je zeggen dat een ei is gemaakt met het doel een ander ei te maken. Of ook wel: een kip is een dier dat er is om van een kip een andere kip te maken. We laten de productie van eieren en kippen voor massaconsumptie even buiten beschouwing. Daarover zijn heel veel boeken verschenen, maar vermoedelijk is de genetische code voor kip en ei niet gecodeerd met een ‘goed voor menselijke, consumptie-gen’. En dan zijn we al op het terrein van stelling drie: de bewering dat sex getriggered is voor het doorgeven van genetisch materiaal. Eldridge onderschrijft dat wat hier boven is beweerd. Maar desondanks zijn wij mensen (en nog een paar andere soorten primaten) wel heel veel bezig met sex, en ook nog eens op een wijze, die natuurkundig gezien volstrekt overbodig is. Het komt erop neer dat mannen en vrouwen een groot deel van hun tijd besteden aan fantaseren over sex. In reclamespots, films, videoclips, en welke informatiedragers er maar te bedenken zijn, loopt er voortdurend een rode draad van im- en expliciete sex doorheen. De samenleving is doordrenkt van verwijzingen naar neuken. Grappen op feestjes, flirten, vreemdgaan en betaalde sex zijn er omdat wij kennelijk een immense behoefte hebben aan sex. Maar we hebben ook elke dag behoefte aan voedsel, drinken, een zinvolle dagindeling, amusement en talloze andere dingen, die vaak veel meer noodzakelijk zijn om te overleven dan sex. Zonder eten en drinken kan een mens niet langer dan hooguit een week. Toch is er niemand, behalve misschien in sommige derde-wereld landen, die de hele dag aan eten en drinken denkt. Zonder sex kan iemand wel honderd worden, al krijgt hij dan weliswaar geen nageslacht. Toch is de meeste sex niet gericht op voortplanting. Integendeel. Een groot aantal van alle baby’s is een, niet gepland, gevolg van een avond leuke sex. Het gebruik van condooms, masturbatie, homosex, escort, pijpen, noem alle varianten maar op: ze zijn allemaal gericht op het hebben van sex om de sex. En al die sex is bij uitstek niet bedoeld om de genen door te geven en nageslacht te genereren. Het was Darwin die ontdekte dat de natuur voort bestaat door middel van de organismen die zich het beste aan hun omgeving aanpassen. Alle soorten die er nu zijn, waaronder ook zeker de mens, zijn het gevolg van een continu proces van aanpassen. Tegelijk is het van de natuur wel een inefficiënt middel om neuken als motor voor reproductie te gebruiken. Klonen lijkt logischer. Een mens verdoet veel van zijn tijd en energie om een geschikte partner te vinden. Klonen zou een stuk makkelijker zijn en je houdt veel tijd over om prettige dingen te doen zoals vakantie houden en films kijken en je hebt nooit last van echtelijke ruzies. Veel oer-organismen doen dat dan ook, zichzelf klonen. Blijkbaar zijn die eencellige en andere micro-organismen al vroeg in het evolutieproces goed aangepast. Mensen zijn laat ontstaan. Vermoedelijk door het feit dat in het natuurlijke reproductieproces wel eens een foutje ontstaat dat leidt tot een mutatie. Vaal waren die mutaties minder efficiënt dan het originele organisme, maar soms bleek de mutatie een verbetering en leidde die tot een beter aangepaste soort. Bij de laat gevormde zoogdieren en de mens was de natuur vermoedelijk zover dat de koppeling van twee, bijna hetzelfde erfelijk materiaal bevattende donors, sneller beter aangepaste exemplaren oplevert. Ziehier de aap en de mens. Uiteindelijk is de mens de winnaar geworden: mensen zijn in staat om te overleven op plekken waar geen andere soort kan bestaan. Tot een verblijf op de maan aan toe. Kom daar als aap maar eens om. Het brein van de aap is achter met de evolutie, zijn broertje Homo Sapiens is de winnaar. Dus zal de aap in de toekomst, als logisch gevolg van het feit dat er een slimmere aap bestaat: de mens, uitsterven. Apen zullen nooit een bureaucratie, een fabriek of een computersysteem ontwerpen dat hen evolutionair op menselijk niveau brengt. Wij zijn gewoon heel goed aangepast en heel goed in het maken van materiaal dat ons op een nog hoger plan breng. En daarin past dan ook dat neuken, ooit een oerdrift voor in standhouding van de soort, steeds minder noodzakelijk is geworden. Sex daarentegen, daar hebben we veel meer tijd voor en we doen het al lang niet meer alleen om ons voort te planten en genetisch te verbeteren. We doen het eigenlijk voornamelijk voor het lekkere gevoel. Het ziet ernaar uit dat de mens straks zelf over genetische doorgave beslist en dat proces controleert. In een laboratorium. Sex is dan een hobby geworden en neuken nostalgie. Ook maatschappelijke status en macht bepalen het sexleven, maar zijn evolutionair beschouwd niet bepalend. Het maakt alleen het vinden van een partner een stuk eenvoudiger als je over van beide factoren een grote hoeveelheid in huis hebt. Niles Eldredge heeft over dit fascinerende proces een heldere analyse geschreven, waarin de vloer wordt aangeveegd met de Intelligent Design theorie. Hij mag zich een uitstekende voorvechter van de, nu in religieuze kringen verketterde, theorie van Darwin noemen. Gelovigen vinden helaas dat wetenschap hun idee van de schepping ontkracht. Ze zullen er mee moeten leven dat Darwin nog steeds gelijk heeft en dat we toch maar mooi, zonder ingrijpen van hogerhand, zo slim zijn geworden dat we geen god meer nodig hebben. Voor onze neven de Bonobo en de Chimpansee is dat jammer. Want de natuur is meedogenloos. Maar dat waren God en Allah ook al, dus zal het evolutieproces nog wel even voortgaan, want de natuur lijkt zich soms aan te passen aan de mens. Maar dat is een illusie. Onze soort bezit nog steeds een lastige genetische code: die van de zelfoverschatting.
Feije Wieringa
Niles Eldridge
And the Selfish Gene
Uitgave: Norton Books
Waarom doe we eigenlijk aan sex? Wanneer die vraag willekeurig gesteld wordt zal het antwoord in de meest gevallen zijn: “Omdat het gewoon lekker is.” En dan volgt de toevoeging dat sex natuurlijk ook noodzakelijk is om de menselijke (en vaak ook de dierlijke) soort voort te laten planten. Over die voortplantingstaak komt Eldridge met een stelling die tot nadenken stemt: logisch bekeken kun je zeggen dat een ei is gemaakt met het doel een ander ei te maken. Of ook wel: een kip is een dier dat er is om van een kip een andere kip te maken. We laten de productie van eieren en kippen voor massaconsumptie even buiten beschouwing. Daarover zijn heel veel boeken verschenen, maar vermoedelijk is de genetische code voor kip en ei niet gecodeerd met een ‘goed voor menselijke, consumptie-gen’. En dan zijn we al op het terrein van stelling drie: de bewering dat sex getriggered is voor het doorgeven van genetisch materiaal. Eldridge onderschrijft dat wat hier boven is beweerd. Maar desondanks zijn wij mensen (en nog een paar andere soorten primaten) wel heel veel bezig met sex, en ook nog eens op een wijze, die natuurkundig gezien volstrekt overbodig is. Het komt erop neer dat mannen en vrouwen een groot deel van hun tijd besteden aan fantaseren over sex. In reclamespots, films, videoclips, en welke informatiedragers er maar te bedenken zijn, loopt er voortdurend een rode draad van im- en expliciete sex doorheen. De samenleving is doordrenkt van verwijzingen naar neuken. Grappen op feestjes, flirten, vreemdgaan en betaalde sex zijn er omdat wij kennelijk een immense behoefte hebben aan sex. Maar we hebben ook elke dag behoefte aan voedsel, drinken, een zinvolle dagindeling, amusement en talloze andere dingen, die vaak veel meer noodzakelijk zijn om te overleven dan sex. Zonder eten en drinken kan een mens niet langer dan hooguit een week. Toch is er niemand, behalve misschien in sommige derde-wereld landen, die de hele dag aan eten en drinken denkt. Zonder sex kan iemand wel honderd worden, al krijgt hij dan weliswaar geen nageslacht. Toch is de meeste sex niet gericht op voortplanting. Integendeel. Een groot aantal van alle baby’s is een, niet gepland, gevolg van een avond leuke sex. Het gebruik van condooms, masturbatie, homosex, escort, pijpen, noem alle varianten maar op: ze zijn allemaal gericht op het hebben van sex om de sex. En al die sex is bij uitstek niet bedoeld om de genen door te geven en nageslacht te genereren. Het was Darwin die ontdekte dat de natuur voort bestaat door middel van de organismen die zich het beste aan hun omgeving aanpassen. Alle soorten die er nu zijn, waaronder ook zeker de mens, zijn het gevolg van een continu proces van aanpassen. Tegelijk is het van de natuur wel een inefficiënt middel om neuken als motor voor reproductie te gebruiken. Klonen lijkt logischer. Een mens verdoet veel van zijn tijd en energie om een geschikte partner te vinden. Klonen zou een stuk makkelijker zijn en je houdt veel tijd over om prettige dingen te doen zoals vakantie houden en films kijken en je hebt nooit last van echtelijke ruzies. Veel oer-organismen doen dat dan ook, zichzelf klonen. Blijkbaar zijn die eencellige en andere micro-organismen al vroeg in het evolutieproces goed aangepast. Mensen zijn laat ontstaan. Vermoedelijk door het feit dat in het natuurlijke reproductieproces wel eens een foutje ontstaat dat leidt tot een mutatie. Vaal waren die mutaties minder efficiënt dan het originele organisme, maar soms bleek de mutatie een verbetering en leidde die tot een beter aangepaste soort. Bij de laat gevormde zoogdieren en de mens was de natuur vermoedelijk zover dat de koppeling van twee, bijna hetzelfde erfelijk materiaal bevattende donors, sneller beter aangepaste exemplaren oplevert. Ziehier de aap en de mens. Uiteindelijk is de mens de winnaar geworden: mensen zijn in staat om te overleven op plekken waar geen andere soort kan bestaan. Tot een verblijf op de maan aan toe. Kom daar als aap maar eens om. Het brein van de aap is achter met de evolutie, zijn broertje Homo Sapiens is de winnaar. Dus zal de aap in de toekomst, als logisch gevolg van het feit dat er een slimmere aap bestaat: de mens, uitsterven. Apen zullen nooit een bureaucratie, een fabriek of een computersysteem ontwerpen dat hen evolutionair op menselijk niveau brengt. Wij zijn gewoon heel goed aangepast en heel goed in het maken van materiaal dat ons op een nog hoger plan breng. En daarin past dan ook dat neuken, ooit een oerdrift voor in standhouding van de soort, steeds minder noodzakelijk is geworden. Sex daarentegen, daar hebben we veel meer tijd voor en we doen het al lang niet meer alleen om ons voort te planten en genetisch te verbeteren. We doen het eigenlijk voornamelijk voor het lekkere gevoel. Het ziet ernaar uit dat de mens straks zelf over genetische doorgave beslist en dat proces controleert. In een laboratorium. Sex is dan een hobby geworden en neuken nostalgie. Ook maatschappelijke status en macht bepalen het sexleven, maar zijn evolutionair beschouwd niet bepalend. Het maakt alleen het vinden van een partner een stuk eenvoudiger als je over van beide factoren een grote hoeveelheid in huis hebt. Niles Eldredge heeft over dit fascinerende proces een heldere analyse geschreven, waarin de vloer wordt aangeveegd met de Intelligent Design theorie. Hij mag zich een uitstekende voorvechter van de, nu in religieuze kringen verketterde, theorie van Darwin noemen. Gelovigen vinden helaas dat wetenschap hun idee van de schepping ontkracht. Ze zullen er mee moeten leven dat Darwin nog steeds gelijk heeft en dat we toch maar mooi, zonder ingrijpen van hogerhand, zo slim zijn geworden dat we geen god meer nodig hebben. Voor onze neven de Bonobo en de Chimpansee is dat jammer. Want de natuur is meedogenloos. Maar dat waren God en Allah ook al, dus zal het evolutieproces nog wel even voortgaan, want de natuur lijkt zich soms aan te passen aan de mens. Maar dat is een illusie. Onze soort bezit nog steeds een lastige genetische code: die van de zelfoverschatting.
Feije Wieringa
